Mazury – gdzie jechać? Ekspercki przewodnik po regionie 2025/2026

Mazury to Kraina Tysiąca Jezior i jeden z najchętniej odwiedzanych regionów turystycznych w Polsce. Trzecie miejsce na podium popularności nie dziwi. Tutejsze krajobrazy, czysta woda i kontakt z naturą tworzą idealne warunki zarówno do wypoczynku, jak i aktywnego spędzania czasu.

Mazurskie jeziora zachęcają do żeglowania, kajakarstwa, windsurfingu, a także do spokojnych wycieczek na rowerach wodnych czy rejsów statkiem. To właśnie tutaj znajduje się największe jezioro w Polsce, Śniardwy, będące jedną z głównych atrakcji regionu. Mazury słyną również z najdłuższego w kraju szlaku żeglarskiego, Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, który od lat przyciąga miłośników żagli i pasjonatów wypoczynku na wodzie.

Ale Mazury to nie tylko woda. Region oferuje również gęstą sieć tras rowerowych i pieszych, które prowadzą przez lasy, łąki, pola i jeziorne brzegi. To świetna propozycja dla tych, którzy chcą poznawać okolicę w otoczeniu natury i z dala od zgiełku miasta.

Miłośnicy historii również znajdą tu coś dla siebie – w regionie nie brakuje zamków krzyżackich, zabytków militarnych i innych historycznych obiektów, takich jak bunkry, fortyfikacje czy pomniki przyrody. Wiele z nich położonych jest w malowniczych lokalizacjach i dostępnych z tras turystycznych, co czyni zwiedzanie jeszcze bardziej atrakcyjnym.

Dopełnieniem wypoczynku są urokliwe mazurskie miejscowości, takie jak Olsztyn, Mikołajki, Giżycko, Ryn czy Mrągowo, które nie tylko oferują ciekawe zabytki i atrakcje, ale też stanowią wygodne i dobrze zorganizowane bazy wypadowe do odkrywania regionu. To właśnie ta różnorodność, od jezior po lasy, od historii po rekreacjęm sprawia, że Mazury są miejscem, do którego chce się wracać.

Jeśli zastanawiasz się, gdzie warto pojechać na Mazurach, wszystko zależy od tego, jak chcesz spędzać swój czas. Czy marzysz o aktywnym wypoczynku nad wodą, spokojnych spacerach w bliskości natury, a może interesują Cię wydarzenia kulturalne, lokalne przysmaki i zabytki z historią? Oto przegląd najciekawszych miast i miejscowości na Mazurach oraz parków krajobrazowych, które zdecydowanie warto uwzględnić, planując wycieczkę po tym wyjątkowym regionie.

Zaciszne miasteczko położone w sercu Puszczy Piskiej i tuż przy Mazurskim Parku Krajobrazowym. Ruciane-Nida to doskonała lokalizacja dla osób szukających kontaktu z naturą, spokojnego klimatu i możliwości uprawiania sportów wodnych oraz wycieczek pieszych i rowerowych. To także punkt startowy na spływy kajakowe Krutynią, jednym z najpiękniejszych szlaków wodnych w Europie. Warto również odwiedzić Rezerwat Krutynia, gdzie można podziwiać torfowiska i dzikie ptactwo. W Ruciane-Nida warto zatrzymać się w domkach nad jeziorem Umili Ruciane Park.

Jedno z najpopularniejszych miast na Mazurach, idealne dla miłośników żeglarstwa i sportów wodnych. Znajduje się tutaj port żeglugi mazurskiej, plaża miejska, wypożyczalnie sprzętu wodnego, nowoczesna marina oraz zabytki takie jak Twierdza Boyen czy most obrotowy. Giżycko uchodzi za żeglarską stolicę Polski, co czyni je doskonałą bazą wypadową na rejsy i wypoczynek na świeżym powietrzu.

Położone nad jeziorem Mikołajskim i w bliskiej odległości od jeziora Śniardwy, Mikołajki to idealna propozycja dla osób szukających połączenia atrakcji wodnych, klimatycznych restauracji i urokliwego miasteczka. Mikołajki są jednym z najbardziej popularnych kurortów Mazur, szczególnie polecanym dla rodzin i par szukających romantycznego wyjazdu. Latem organizowane są tu liczne wydarzenia kulturalne i plenerowe.

Położone nad jeziorem Czos miasto oferuje zarówno historyczne zabytki, jak i nowoczesną infrastrukturę turystyczną. Znajdziesz tu ratusz, promenadę, plażę miejską, park linowy, muzeum sprzętu wojskowego oraz znane wydarzenia takie jak Mazurska Noc Kabaretowa. 

To największe miasto Mazur Garbatych, znane z Ełckiej Kolei Wąskotorowej, rozbudowanej promenady, atrakcji rodzinnych oraz bogatej oferty gastronomicznej. To także świetna baza do zwiedzania północno-wschodnich Mazur i miejsc takich jak piramida w Rapie, mosty w Stańczykach czy jezioro Selmęt Wielki. Miasto jest także ważnym ośrodkiem turystycznym, oferującym wiele atrakcji historycznych, w tym XIX-wieczną fontannę oraz XX-wieczne pomniki w Parku Solidarności.

Krutyń to urokliwa miejscowość położona na skraju Puszczy Piskiej, znana jako początek jednego z najpiękniejszych spływów kajakowych w Polsce – szlaku rzeki Krutyni. Mieści się tu także Muzeum Przyrodnicze Mazurskiego Parku Krajobrazowego, idealne dla miłośników natury i edukacji przyrodniczej. Krutyń to doskonały wybór dla osób szukających spokoju, bliskości natury i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu.

Urokliwa miejscowość położona między jeziorem Ryńskim a jeziorem Ołów, z zabytkowym zamkiem krzyżackim przekształconym w hotel. Ryn to spokojniejsza alternatywa dla Mikołajek czy Giżycka, a jednocześnie świetna baza wypadowa na Szlak Wielkich Jezior Mazurskich. Zamek krzyżacki w Rynie jest jedną z głównych atrakcji turystycznych, oferującą nie tylko możliwość zwiedzania, ale także nocleg w historycznych wnętrzach.

Miasto leżące na skraju Puszczy Piskiej, znane z przystani wodnej i tras pieszych oraz rowerowych. Idealne dla miłośników natury, spływów kajakowych i spokojnego odpoczynku. W Piszu warto odwiedzić rynek z zabytkowym ratuszem i zatrzymać się w jednej z wielu agroturystyk z widokiem na jezioro lub las.

Nidzica, często nazywana Bramą Mazur, to niewielkie miasto na południowym skraju Mazur, które przyciąga imponującym Zamkiem Krzyżackim z XIV wieku. Dziś w zamku działa muzeum i centrum kulturalne, a także hotel z restauracją. Nidzica to świetna alternatywa dla popularnych kurortów. Jest to miejsce z klimatem, historią i dobrym dostępem do tras prowadzących w głąb regionu.

Choć geograficznie leży w Warmii, Olsztyn jest największym miastem regionu i ważnym ośrodkiem kulturalnym. Warto tu zobaczyć Zamek Kapituły Warmińskiej, gdzie mieszkał Mikołaj Kopernik, oraz odwiedzić Muzeum Warmii i Mazur. Spacer po starówce, wzdłuż Wysokiej Bramy i ratusza, pozwala poczuć historyczny klimat tego miejsca. To dobra baza wypadowa dla osób, które chcą połączyć zwiedzanie z wypoczynkiem w otoczeniu mazurskiej przyrody.

Ostróda to dobre miejsce dla tych, którzy chcą połączyć aktywny wypoczynek z kulturą. Położona nad jeziorem Drwęckim, oferuje rejsy po Kanale Elbląskim i dostęp do unikatowych pochylni. Ostróda jest przeciągającą się perłą Mazur Zachodnich, gdzie w sezonie odbywa się wiele wydarzeń kulturalnych. Miasto oferuje nowoczesne nabrzeże, wypożyczalnie rowerów i sprzętu wodnego oraz liczne ścieżki rekreacyjne.

XIX‑wieczna pruska forteca w sercu Mazur, położona na wąskim przesmyku między jeziorami Niegocin i Kisajno. Budowa rozpoczęła się w 1844 r. na rozkaz króla Fryderyka Wilhelma IV. Twierdza była zaprojektowana na planie sześcioboku i otoczona murem „Carnota” o długości ponad 2 300 m. Przewidywała obsadę ok. 3 000 żołnierzy.

Dziś znajduje się tu muzeum, trasy w kazamatach, a całe założenie stanowi doskonałą bazę do spacerów, odkrywania historii oraz wypraw na wodę, w bezpośredniej bliskości portu, plaży miejskiej i mariny.

Dla miłośników aktywnego wypoczynku stanowi punkt wyjściowy na Szlak Wielkich Jezior Mazurskich.

Unikatowy zabytek techniki z XIX wieku, usytuowany nad Kanałem Łuczańskim łączącym jeziora Niegocin i Kisajno. Most ma przęsło o długości ponad 20 metrów i obraca się o 90 stopni, umożliwiając żeglugę jednostkom pływającym.

Mimo że waży około 100 ton, nadal jest obracany ręcznie przez jedną osobę, co czyni go jednym z niewielu tego typu działających mostów w Europie.

Most znajduje się tuż przy centrum Giżycka, nieopodal Twierdzy Boyen. To miejsce, które przyciąga turystów o każdej porze roku, nie tylko ze względu na swoją unikalność, ale i bliskość marin, wypożyczalni sprzętu wodnego oraz restauracji z widokiem na kanał. Idealne miejsce dla miłośników sportów wodnych, fotografii oraz historii Mazur.

Największa kwatera polowa Adolfa Hitlera z czasów II wojny światowej, ukryta w gęstych lasach niedaleko Kętrzyna. Kompleks powstał w latach 1940–1944 i obejmował ponad 200 obiektów, w tym bunkry, baraki, lotniska i dworzec kolejowy. To tutaj miał miejsce słynny, nieudany zamach na Hitlera 20 lipca 1944 roku. Dziś Wilczy Szaniec to rozległe ruiny betonowych schronów, udostępnione do zwiedzania z przewodnikiem lub samodzielnie, w bliskim sąsiedztwie mazurskiej przyrody i ścieżek spacerowych.

Monumentalny kompleks bunkrów nad jeziorem Mamry, w pobliżu Węgorzewa, będący dawną siedzibą Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych III Rzeszy (OKH). W czasach wojny istniało tu ponad 250 budynków, w tym 30 ogromnych bunkrów z grubymi ścianami żelbetowymi, korytarzami i systemami technicznymi. Dziś część z nich pełni funkcję muzeum, a z pobliskiej wieży widokowej można podziwiać panoramę jeziora Święcajty i mazurskiego krajobrazu. To idealne miejsce dla pasjonatów historii i osób szukających nietypowych tras rowerowych czy kajakowych w otoczeniu natury.

Pozostałości po niedokończonej inwestycji hydrotechnicznej z początku XX wieku, której celem było połączenie jeziora Mamry z rzeką Pregołą i Morzem Bałtyckim. Imponujące śluzy w Leśniewie Górnym i Dolnym to dziś majestatyczne ruiny, otoczone lasem, tworzące niezwykły klimat, będąc połączenie dzikiej przyrody z monumentalną infrastrukturą techniczną. To miejsce idealne na fotograficzne plenery, spokojne spacery i odkrywanie Mazur poza głównymi szlakami.

Zespół dwóch śluz wodnych, zabytkowej Guzianki I oraz nowoczesnej Guzianki II, które łączą jeziora Bełdany i Guzianka Mała. To jedno z najruchliwszych miejsc na całym Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, codziennie przeprawiające dziesiątki jachtów i łodzi motorowych. Guzianka I, działająca od XIX wieku, jest cennym zabytkiem hydrotechnicznym, a nowsza śluza powstała w 2020 roku dla odciążenia ruchu wodnego. To świetne miejsce na obserwację żeglarzy, rodzinne spacery oraz aktywny wypoczynek.

Gołdap to jedyne uzdrowisko w regionie mazurskim. Znajdują się tu największe tężnie solankowe w północno-wschodniej Polsce, otoczone pięknym parkiem zdrojowym. Spacer po drewnianym molo wśród solnego aerozolu działa jak naturalna inhalacja, idealna dla osób zmęczonych miejskim powietrzem. W pobliżu działa pijalnia wód mineralnych oraz wieża widokowa, z której rozpościera się panorama na lasy i wzgórza Mazur Garbatych. To miejsce łączy relaks, zdrowie i bliskość natury.

Zabytkowa linia kolejowa z końca XIX wieku, dawniej wykorzystywana do transportu towarowego i pasażerskiego, dziś stanowi atrakcję turystyczną. Wąskotorówka wozi turystów przez malownicze tereny mazurskich lasów i jezior, z Ełku przez Sypitki do Regla. Przejazd zabytkowym składem retro to podróż w czasie, idealna zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Sam Ełk to także nowoczesna promenada, lokalne restauracje oraz świetna baza do eksploracji Mazur Garbatych.

Dwa monumentalne, 36-metrowe wiadukty z początku XX wieku, będące częścią nieczynnej linii kolejowej. Konstrukcje te, jedne z najwyższych w Polsce, przypominają rzymskie akwedukty i są spektakularnym przykładem architektury inżynieryjnej. Znajdują się w malowniczym, pagórkowatym terenie, idealnym na piesze i rowerowe wycieczki. Widok z mostów oraz ścieżki widokowe wokół to gwarancja niezapomnianych zdjęć i chwil w otoczeniu dzikiej przyrody.

XIV-wieczna krzyżacka warownia położona między dwoma jeziorami, Ryńskim i Ołów, dziś pełni funkcję hotelu i centrum konferencyjnego. Otwarty dziedziniec i historyczne wnętrza są dostępne do zwiedzania, a zamek często gości wydarzenia kulturalne i historyczne inscenizacje. Spacer wokół zamku pozwala poczuć klimat dawnej architektury, a urokliwe położenie miasta sprawia, że Ryn jest idealną bazą wypadową na wycieczki po okolicznych jeziorach i trasach rowerowych.

Gotycka warownia zbudowana przez Krzyżaków w XIV wieku, przez wieki pełniła funkcje administracyjne i militarne. Obecnie mieści się tu muzeum z eksponatami dotyczącymi historii regionu, sztuki sakralnej i lokalnego rzemiosła. Zamek jest zlokalizowany w centrum Kętrzyna, urokliwej miejscowości o ciekawej zabudowie, z licznymi kawiarenkami i parkami. To dobre miejsce do odwiedzenia przy okazji wizyty w pobliskim Wilczym Szańcu lub planując wycieczkę po północnych Mazurach.

Jeden z najlepiej zachowanych zamków gotyckich na Mazurach. Wzniesiony przez Krzyżaków na planie kwadratu, z wieżą obronną, dziedzińcem i krużgankami. Obecnie mieści się tu hotel, galeria sztuki oraz sala koncertowa. Sam Reszel to zaciszne, klimatyczne miasteczko z brukowanymi uliczkami, starą zabudową i atmosferą średniowiecznego grodu, świetne miejsce na spokojny spacer lub nocleg „z duszą”.

Zamek krzyżacki z XIV wieku, zrekonstruowany po zniszczeniach, obecnie mieści centrum kultury i muzeum. Znajduje się tu sala pamięci poświęcona Napoleonowi Bonaparte, który przez pewien czas przebywał w Ostródzie. Tuż obok znajduje się odnowiona promenada nad jeziorem Drwęckim, miejsce spacerów, koncertów i mazurskich festiwali. Ostróda to również jeden z portów startowych Kanału Elbląskiego i stanowi idealne miejsce na rejs lub relaks w otoczeniu miejskiej zieleni.

Unikatowy zabytek techniki hydrotechnicznej z XIX wieku, który pozwala statkom pokonywać różnicę poziomów terenu… jadąc po trawie! Dzięki specjalnym wózkom i torom, jednostki są przeciągane po lądzie między pochylniami. Rejs tym kanałem to jedno z najbardziej nietypowych doświadczeń w Polsce.

Barokowa rezydencja pruskiego rodu Lehndorffów, położona nad jeziorem Sztynorckim, obecnie w trakcie rewitalizacji. Choć pałac wymaga renowacji, otaczające go aleje, zabytkowy park i marina czynią to miejsce niezwykle klimatycznym. Sztynort to jeden z największych portów jachtowych na Mazurach – spotykają się tu miłośnicy żeglarstwa, historii i wieczornych spacerów wśród starych drzew. To również świetna baza do eksploracji zachodniego brzegu jeziora Mamry.

Zabytkowa wieża wodna z początku XX wieku, obecnie udostępniona turystom jako punkt widokowy. Z jej tarasu można podziwiać panoramę jeziora Niegocin, portu żeglugi mazurskiej i zielonych obrzeży miasta. Wewnątrz znajduje się kawiarnia oraz ekspozycja dotycząca historii regionu i samej wieży. To doskonały przystanek na trasie spaceru po Giżycku.

Urokliwe centrum Mrągowa łączy zabytkową architekturę z dostępem do jeziora Czos. Znajduje się tu miejski ratusz, szereg odrestaurowanych kamienic, a także promenada, molo i plaża miejska, idealne miejsce na rodzinny spacer czy wieczorny relaks. W sezonie odbywają się tu wydarzenia kulturalne, m.in. Mazurska Noc Kabaretowa, a sama okolica to świetna baza wypadowa na rowerowe i piesze wyprawy w kierunku Puszczy Piskiej.

Pisz to niewielkie miasto leżące między jeziorem Roś a Puszczą Piską. Jego centrum to klasycystyczny ratusz i ślady starego układu urbanistycznego, z klimatycznymi uliczkami i skwerami.

Rozległy teren z kolekcją czołgów, transporterów opancerzonych, dział i pojazdów wojskowych z XX wieku. Eksponaty można oglądać z bliska, a niektóre również „przetestować”, co czyni to miejsce atrakcją nie tylko dla pasjonatów historii, ale i dla rodzin z dziećmi. Muzeum mieści się w zielonej części miasta, niedaleko jeziora Juno, więc łatwo połączyć wizytę z odpoczynkiem nad wodą lub spacerem.

Dawna kwatera Heinricha Himmlera z czasów II wojny światowej, ukryta w lasach między jeziorami Mazurskimi. Do dziś zachowały się fragmenty betonowych schronów, które można zwiedzać samodzielnie. Miejsce to przyciąga miłośników historii i osób szukających mniej znanych, a równie fascynujących miejsc na Mazurach. Otaczające kwaterę ścieżki leśne i bliskość jezior czynią to lokalizację dobrą bazą na spokojne, refleksyjne popołudnie z dala od tłumów.

Położony wokół jeziora Śniardwy, największego w Polsce, ten park to jedna z największych i najcenniejszych ostoi przyrody w kraju. Liczne rezerwaty, torfowiska, ścieżki edukacyjne, punkty widokowe i miejsca do obserwacji ptaków sprawiają, że to obowiązkowy punkt dla każdego miłośnika natury.

Rozległy kompleks leśny na południu Mazur, obejmujący wiele jezior, kanałów i rzek. Wspaniałe miejsce na piesze wędrówki, wyprawy rowerowe, grzybobrania i spływy. Obszar idealny do całodziennego kontaktu z przyrodą, z dala od tłumów i hałasu. W Puszczy Piskiej znajduje się Umili Ruciane Park.

Znajduje się na zachodnich krańcach Mazur i obejmuje m.in.. Jeziorak – najdłuższe jezioro w Polsce. Obszar ten charakteryzuje się wyjątkowo czystą wodą, naturalnymi plażami, dzikimi zatokami i spokojną atmosferą. To doskonałe miejsce dla osób, które chcą zobaczyć dziką przyrodę z dala od tłumów.

Na południowym krańcu Puszczy Boreckiej, w pobliżu miejscowości Kruklanki i Borki, znajduje się Rezerwat Przyrody Borki – jedno z najbardziej wyjątkowych miejsc w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. To obszar chroniony o powierzchni ponad 440 hektarów, który zachował swój pierwotny, niemal dziewiczy charakter.

Spacerując po rezerwacie, można podziwiać mieszane lasy liściaste i bory sosnowe, torfowiska, łąki oraz liczne oczka wodne. To prawdziwa enklawa ciszy i natury. Teren jest ostoją wielu rzadkich gatunków zwierząt, w tym jeleni, łosi, saren, bobrów i żurawi.

Największą atrakcją rezerwatu są jednak żubry, które od lat mają tu swoje naturalne siedlisko. W okolicach rezerwatu działa również zagroda pokazowa żubrów w Wolisku, gdzie te majestatyczne zwierzęta można zobaczyć z bliska z tarasu widokowego. To doskonała propozycja dla rodzin z dziećmi – łączy edukację z prawdziwym zachwytem nad przyrodą Mazur.

Mazury to nie tylko raj dla miłośników natury, aktywnego wypoczynku i pięknych widoków nad mazurskimi jeziorami, ale także prawdziwa gratka dla smakoszy. Jeśli planujesz wyjazd w ten region, koniecznie daj się skusić na lokalne przysmaki, które są nieodłączną częścią mazurskiej tradycji. Kuchnia Mazur czerpie z bogactwa okolicznych lasów, puszczy piskiej oraz świeżych ryb z mazurskich jezior, oferując niezapomniane wrażenia kulinarne.

Przysmaki, których warto spróbować na Mazurach

• Sielawa wędzona lub smażona – delikatna ryba z mazurskich jezior, podawana na ciepło lub zimno, często z ziemniakami i surówką.
• Zupa rybna po mazursku – gotowana na kilku gatunkach ryb z warzywami, ziołami i śmietaną; sycąca i aromatyczna.
• Sandacz, szczupak lub pstrąg – ryby dostępne w wielu mazurskich restauracjach, serwowane pieczone, grillowane lub smażone.
• Pierogi z grzybami lub kapustą – tradycyjne danie wegetariańskie, szczególnie popularne jesienią, gdy grzyby są świeże i aromatyczne.
• Naleśniki z twarogiem i owocami leśnymi – cienkie placki z serem i jagodami lub borówkami; idealne na śniadanie lub deser.
• Sękacz mazurski – wielowarstwowe ciasto pieczone nad ogniem, popularne na uroczystościach i festynach.
• Twarogi i sery wiejskie – świeże lub wędzone, często z dodatkiem ziół; wyrabiane w lokalnych gospodarstwach.
• Kasza gryczana z warzywami – danie jednogarnkowe z warzywami sezonowymi, np. dynią, cebulą i marchewką.
• Zupy sezonowe (np. dyniowa, krupnik, barszcz) – gotowane na bazie lokalnych warzyw, doskonałe na chłodniejsze dni.

W województwie warmińsko-mazurskim znajduje się wiele urokliwych miejscowości, w których restauracje i karczmy serwują dania przygotowane z lokalnych produktów. Warto spróbować carpaccio z pstrąga, aromatycznej zupy rybnej czy pierogów z serem i jagodami – to klasyki, które zachwycą każdego. Miłośnicy słodkości powinni sięgnąć po mazurskie faworki, a na lokalnych targach i jarmarkach można znaleźć miody, sery oraz wędliny z puszczy piskiej, które doskonale oddają smak regionu

Mazury mają w sobie coś, co trudno opisać słowami – i właśnie dlatego tak wielu wraca tu co roku. To nie tylko jeziora, lasy i cisza, ale też ten wyjątkowy rytm dnia: wolniejszy, bardziej uważny. Możesz spędzić poranek na rowerze wśród świerków, południe na wodzie, a wieczór przy ognisku z widokiem na jezioro.

Jeśli chcesz poczuć to wszystko naprawdę, warto zatrzymać się w miejscu, które nie odcina Cię od tego doświadczenia – ale je wzmacnia. Umili Ruciane Park to właśnie takie miejsce. Położony tuż przy śluzie Guzianka, na styku Mazurskiego Parku Krajobrazowego i Szlaku Wielkich Jezior, pozwala być blisko natury i atrakcji, ale bez zgiełku. Domki otoczone lasem, dostęp do jeziora, własna przystań, spokój rano i wieczorem – a w ciągu dnia wszystko, czego potrzeba: rowery, kajaki, dobra kawa, przestrzeń.

Mazury nie potrzebują wielkich haseł. Wystarczy raz tu przyjechać, najlepiej w dobre miejsce. A Umili Ruciane Park to jedno z tych miejsc, do których wraca się nie tylko wspomnieniami.